چگونگی کنش پادشاهان صفوی با طبقۀ کشاورز و روستایی

چکیده چگونگی کنش پادشاهان صفوی با طبقۀ کشاورز و روستایی، یا به عبارت دیگر میزان رعیت مداری این حاکمان، از موضوعاتی است که ابعاد آن چندان شناخته شده نیست. چنین کنشی در این مقاله از دو منظر مورد مطالعه قرار می‏گیرد : یکی از منظر وضع دادرسی و رفع ستم از رعایا و دیگر از دیدگاه توجه به وضعیت زیستی آنان (و به‏طور مشخص‏تر کم و کیف بخشش‏ها، کاهش و تخفیف های مالیاتی و بیگاری‏ها). بر این اساس، این پرسش بنیادی در اینجا مطرح است که کنش وکارکرد پادشاهان صفوی در این موارد با طبقۀ کشاورزان چگونه بود و چه تاثیری بر زندگی آنان داشته است؟ در این رابطه باید گفت که در دورۀ صفویان، در مجموع مالیات‏ها و بیگاری‏ها بر دوش رعایا سنگینی می‏کردند. لذا کاهش و بخشش‏های مالیاتی و نیز دادرسی‏هایی که در هر دوره‏ای‏ توسط پادشاهان صفوی کما بیش صورت می‏گرفت، می‏توانست تا اندازه‏ای از این فشارها بکاهد. برای بررسی موضوعات یادشده، نخست چگونگی کنش شهریاران صفوی با طبقۀ کشاورز، در سه دورۀ متفاوت (متقدم، میانی و پایانی) مورد مطالعه قرار می‏گیرد تا تصویر روشنتری از آن بدست دهد. سپس در پایان نیز با ارزیابی این داده‏های تاریخی، یک تحلیل کلی از نتایج و تاثیرات چنین کنشی بر وضع این طبقه ارائه خواهد شد.